Güvenli Sürüş İçin Sürücü Koltuğunun ve Başlığının Ayarlanması
Koltuk Ayarı ve Doğru Oturuş Pozisyonu Araçta gözle yapılan dış kontroller tamamlandıktan sonra araca binildiğinde ilk olarak bize uygun koltuk ve başlık ayarının yapılması gerekir. Doğru oturuş pozisyonuna gelindikten sonra ayna ayarlarının, ayarlama mekaniğinin çalışıp çalışmadığı kontrol edilmelidir.
Bir aracın sürücü koltuğuna ilk defa oturduğumuzda yabancılık hissederiz. Bu yabancılık hissinin sebebi koltuğun o anki ayarlarının bizim vücut yapımıza ve kullanım alışkanlıklarımıza uymamasıdır. Sürücünün aracın koltuğunda doğru oturma pozisyonunda olması, hem direksiyon hâkimiyetinin sağlanması, hem de kaza sırasında vücudunun araç içinden veya araç dışından alacağı darbelerin en aza inmesi açısından son derece önem arz eder. Öncelikle kaza oluşumunu önlemeye yardımcı olur. Oluşan bir kazada ise yaralanma ve ölümlerin sayısını en aza indirmede fayda sağlar.
Aracı doğru ve güvenli sevk ve idare için aracın koltuğunda doğru oturma hayati önem taşır. Sürücü oturuş pozisyonunun doğruluğu ile orantılı olarak araca hükmedebilir. Araca binildiğinde, koltuğun ileri veya geri hareket ettirilmesi ile bacakların açıları ve ayakların pedallara (debriyaj, fren, gaz) olan pozisyonu ayarlanır. Sürücünün aracın durma ve hareket etme kabiliyetini sağlayan bu pedallara olan doğru uzaklığı (pozisyonu) araç kullanmanın olmazsa olmazları arasındadır.
Ayakların Pedallar da ki Duruşu
Sürücü ilk defa kullandığı bir araçta hareket etmeden önce kalçası koltuğun arka kısmına bitişik bir vaziyette iken; debriyaj ve frene kuvvetli bir biçimde bastığında dizler hafif bükük, yani hafif açılı olmalıdır. Hareket halindeyken sol ayak ise, debriyaj pedalının sol tarafında zeminde veya ayak koyma yeri varsa orada olmalıdır. Böylece sürücü viraj alırken bastığı yerden destek alabilir ve sürücü koltuğunda daha destekli oturur.
Sürücü kendi boyuna göre görüş açısını doğrulamak için koltuğunun yükseklik ayarını mutlaka yapmalıdır. Koltuğu ihtiyaç duyulan kadar yükseltip indirir. Ancak başımız ile tavan arasında en az 4-5 parmak kadar boşluk kalması gerekmektedir.
Koltuk Başlığının Ayarlanması
Araçlarda sürücü ve yolcuların koltuklarının arkasında bulunan başlık bir aksesuar değil bir güvenlik donanımıdır. Çarpışma sırasında vücudun öne ve arkaya yaptığı “kırbaç hareketi” olarak adlandırılan kafa hareketi sırasında boyun ve omuriliğin zarar görmesini önleyen bir güvenlik donanımıdır. Sürücü ve yolcuların, koltukların üst kısmında bulunan bu başlıkları kendi başlarının tamamını ya da en az 2/3 ‘nü karşılayacak şekilde ayarlamaları gerekir.
Direksiyon Tutuş Ayarının Yapılması ve Tutuş Şekilleri
Koltuğa doğru pozisyonda oturan sürücü, beraberinde doğru görüş açısı ve doğru manevra kabiliyetini kazanmış olur. Direksiyonda sürücünün doğru oturuşu, viraj alırken hakimiyetini sağlar; vücut ağırlık transferine uyum sağlayabilecek ve direksiyonun istem dışı hareket etmesi önlenecektir.
Birçok sürücünün direksiyonu tutuş biçimi farklıdır. Bu konuda fikir edinmemiz için çevremize bir bakmamız yeterli olacaktır. Teoride öğrenilen doğru tutuş şekillerinin pratikte az rastlanıyor olması bizi yanıltmasın. Hatalı direksiyon tutuşu ile araç kullanan bu sürücülerin çok eski sürücü olması, yoğun trafikte ticari araç kullanıcısı olması direksiyon tutuşunun doğru olduğu anlamı taşımaz.
Doğru Direksiyon Tutuş ve Ayarlanması:
Kollarımızın direksiyona olan uzaklığını, koltuk arkalığının yatık ya da dik olması belirler. Çünkü bedenimizi bel altı ve bel üstü iki kısımda değerlendirirsek; bel altı ayarı koltuğun (oturak kısmını) ileri/geri hareketiyle gerçekleşirken, bel üstü ayarı koltuk arkalığı ile yapılır. Koltuk arkalığı omuz arkasıyla temas etmelidir.
Direksiyon tutuş pozisyonu ayarlanırken, direksiyon simidi bir saat olarak düşünülmeli ve tutuş pozisyonu bu doğrultuda ayarlanmalıdır. Koltuk sandalye dikliğine yakın bir diklikte iken sol ya da sağ koldan birisi direksiyonun üst kısmına uzatılır. Kol düz, omuz koltuğa yaslı ve bilek 12 noktasına temas etmelidir. Bu ayarlama, aynı anda iki kol ile de yapılabilir.
Ellerin direksiyonda çok yumuşak değil, ama çok sıkı da olmayacak bir kuvvetle başparmaklar üstte simide paralel kalacak şekilde, sol el ve sağ el o anki sürüşe uygun pozisyonunda direksiyon üzerine yerleştirilmelidir. Eller üstte doğru pozisyona alınırsa, riskli ve acil durumlarda kaçış için, manevra kabiliyetinde kolaylık sağlanır.
Koltukla direksiyon arasında uygun bir mesafe olmalı, bu mesafe dirsekler çok açık ya da çok dik olmayacak şekilde, manevrada kolaylık sağlayacak mesafede, hafif bükülü durumda olmalıdır. İnsanların fiziki yapısı farklılıklar göstermektedir. Kiminin bacakları uzun olabileceğigibi kiminin de beden kısmı uzun olabilmektedir. Sürücüler aynı boyda olsa bile bu farklılıkları gözeterek oturuş ve tutuş pozisyonlarını kendi bedensel yapılarına göre ayarlamaları sağlıklı olandır.
Direksiyon Tutuş Şekilleri
Direksiyon tutuş şekilleri yukarıdaki şekilde de görüldüğü gibi 9: 15, 10: 10 ve 11: 05 olmak üzere üç türlüdür.
a) 9:15 Tutuş Şekli
Direksiyon simidi saat olarak düşünülürse, sol el 9, sağ el 3 pozisyonuna getirilir. Böylelikle, günlük trafikte rahat bir kullanım sağlayan 9: 15 olarak adlandırılan doğru direksiyon tutuş ayarı yapılır.
9: 15 (Dokuz on beş, Dokuz çeyrek) tutuşu: Sol el saat yönünde 9 üzerinde iken, sağ el 3 üzerinde,
9: 15 tutuş pozisyonunu da saatler süren yolculukta sürekli korumak mümkün değildir. Ayrıca, vites değiştirmelerde kısa süreli de olsa, direksiyonu tek elle tutma zorunluluğu ortaya çıkacaktır. Fakat kesinlikle bir elin, direksiyon üzerinde doğru tutuş pozisyonunda olması gereklidir. Doğru direksiyon tutuş ile seyir halinde iken herhangi bir sebepten dolayı sağa ya da sola manevra ihtiyacı olduğunda; tek el ile yapılan manevralar çoğunlukla hatalı sonuç verecektir. Tek elle yapılan manevrada sürücü manevranın devamını getiremez, kilitlenmeler olur ya da kesik kesik yapabileceği için dönüş açısı büyür ve çok daha fazla alan ihtiyacı doğar. Direksiyon yanlış noktalardan tutulduğunda peş peşe yapılması gereken zorunlu ikinci ya da üçüncü manevralar yapılamaz. Böyle durumlarda ya çok fazla manevra yapıldığı için araç toparlanamaz ya da az manevra yapıldığı için araç istenen yöne gitmez.
b)10: 10 Tutuş Şekli
Diğer bir direksiyon tutuş pozisyonu da 10: 10 dur. Bu tutuş manevra kabiliyeti açısından daha fazla manevra yapabilmeyi sağlar. Ancak; günlük trafik akışı içerisinde kolların sürekli direksiyonun üst noktalarından tutulması, sürücüye rahatsızlık verir. Üst noktalardan tutuş pozisyonları tehlike algısının yoğun olduğu kısa süreli trafik ortamlarında tercih edilmelidir.10: 10 direksiyon tutuş pozisyonu günlük kullanımda 9: 15 pozisyonu ile birlikte en çok tercih edilen doğru ve rahat direksiyon tutuş şekilleridir.
10: 10 (Onu on geçe) tutuşu: Sol el saat yönünde 10 üzerinde iken, sağ el 2 üzerinde
c)11: 05 Tutuş Şekli
Doğru direksiyon tutuşlarının sonuncusu 11: 05 pozisyonudur. Gerek 9: 15 gerekse de 10: 10 pozisyonuna göre daha fazla manevra kabiliyeti sağlayan bir pozisyondur. 11: 05 operasyonel tutuş olarak da adlandırılır; yoğun manevra ve kısa süreli sürüş anlarında tercih edilir.
11: 05 (On biri beş geçe) tutuşu: Sol el saat yönünde 11 üzerinde iken sağ el 1 üzerinde
Sürücüler, ard arda önlerine çıkan tehlike ya da engellerden kurtulabilmek için ellerini doğru direksiyon tutuş şeklinde tutmalıdır. Manevra ihtiyacı olan tarafa doğru yumuşak bir şekilde yapılan direksiyon hareketi ve eller arasındaki al-ver yöntemi ile kesintisiz bir manevra kabiliyetini her zaman korumuş oluruz. Tabii ki bu manevralarda kullanılan al-ver yöntemi, ihtiyaca göre hızlı yapılarak gereksinim karşılanır. Önemli olan manevranın kesintisiz, sürekli yapılıyor olabilmesidir. Sert manevra ihtiyaçlarında ellerin 11: 05 tutuşunda bir omuz boyu sağ ya da sol yapılması, anlık kaçış için gerekli faydayı sağlayacaktır.
