Özel Direksiyon Dersi Aşırı Hız

Hız artışının güvenli sürüş üzerindeki olumsuz etkilerini aşağıdaki ana başlıklar altında inceleyeceğiz.

• Durma mesafesinin uzaması,
• Görüş açısının daralması (Tünel Görüş),
• Virajlarda uğranılan Merkezkaç Kuvveti Etkisinin artması,
• Hız Körlüğünün yaşanması,
• Kazalarda uğranılan maddi ve manevi kayıpların artması,
• Yaya kazalarında yaya ölüm oranlarının artması,

Durma Mesafesinin Uzaması

Taşıtın hızı arttıkça durma mesafesi de bu artışa paralel olarak artacaktır. Durma mesafesinin artması ise her hangi bir tehlike karşısında sürücünün bu tehlikeden kurtulabilmek için yeterli zaman ve mesafeyi bulamaması anlamına gelmektedir.

Görüş Açısının Daralması (Tünel Görüş)

Taşıtın hızı arttıkça sürücü yolu ve çevresindeki olayları yeterince göremez. Gördüklerini kısa sürede değerlendiremez. Riski zamanında tanımlayıp gerekli manevrayı yapamaz. Karşıdan gelen araçların hızını gerçeğin altında; uzaklıklarını ise gerçeğin üstünde tahmin eder. Hız arttıkça sürücünün görüş açısı daralır. Aşağıda, farklı hızlarda sürücünün görüş açısı değerleri verilmiştir.

Resimlerde verilen görülen alanlar değerlendirildiğinde, hız artışında yaşanan artışın sürücünün gördüğü alanda nasıl bir daralmaya sebep olduğu, bu daralmanın da riski geç algılamak ve kendini koruyamamak anlamına geleceği anlaşılmaktadır.

Böylece hızın artmasıyla

• Görme Alanında Daralma Oluşur.
• Hızın Artmasıyla, Sürücüler Daha Uzağa Yönelir.
• Böylece Yolun Yalnız Çok Küçük ve İleri Kısımları Görülmeye Başlanır.
• Kaldırımlarda, Bağlantı Yollarında, Kısaca Yolun Çevresinde Olanlar Görülemez.

Hızlı Araç Kullanma ve Görüş Açısı

Ölümlü trafik kazalarında, kural ihlallerinin başında hız gelir. Hız arttıkça beraberinde çevresel görüş açısında daralma olacağından tünel görüşü oluşmakta, bu da sürücüler için dar görüş açısı oluşturarak, görüşlerini engellemektedir. Hızlı araç kullanmanın kendisi bir tehlike olmasının yanı sıra, sürücünün görüş açısını daralttığın dan, çevredeki diğer tehlike yaratacak unsurların görülmesini de engellemektedir. Aşırı hız, sürücünün görüş açısını daraltarak (sürücü yolu net görebilmek için gözleri kısık vaziyette seyretmesi gibi) engelleri fark edememesine, fark etse dahi çok geç kalmasına neden olmakta ve geri dönüşü olmayan sonuçlar doğurmaktadır. Bu duruma, görüş açısının daralmasına sürücünün, yorgun, uykusuz, alkol veya uyuşturucu madde etkisi altında veya yaşına bağlı olarak reflekslerinin zayıf olması gibi özellikler de eklendiği takdirde, kaza kaçınılmaz olmakta ve sürücü önüne çıkan engellerden kaçamamaktadır. Uygun olmayan Sert direksiyon hareketi direksiyon ve direksiyon ile yapılan hareketler kullanılan aracın dönüş manevralarını ve yolda ilerlemesini sağlayan, sürücünün tüm psikolojik ve fizyolojik özelliklerini yansıtan ve araç parçaları içerisinde çok önemli bir yere sahiptir.

Kullandığımız hangi tür araç olursa olsun, fizik kuralları çerçevesinde aracın belirli bir ağırlığı ve hızı mevcuttur. Değişen koşullar doğrultusunda, tehlikeler karşısında yapılması gereken hareketlerde de değişiklikler olacaktır. Örneğin, ıslak veya buzlu zeminlerde tehlike ile karşılaşıldığında direksiyonu sert bir şekilde çevirdiğimizde, aracın sahip olduğu hızdan ve ağırlıktan dolayı, lastikler zemine tutunamaz buna bağlı olarak direksiyon reaksiyon vermez. Belirli bir süre ve mesafe kayma ve sürüklenme eğilimi gösterir, daha sonra hızından ve ağırlığından kazanmış olduğu gücü kaybetmeye başladıktan sonra lastikler tutunmaya başlayacağından direksiyon hareketi tekerleklerin dönüşüne yansır. Eğer direksiyon hareketinin istenilen reaksiyonu göstermesi bekleniyorsa, aracın zemin şartlarının izin verdiği uygun olan düşük, güvenli hızlarda kullanılarak hız sınırları çerçevesinde ve panik yapmadan hareket ettirilmesi gerekmektedir.

Virajlarda Uğranılan Merkezkaç Kuvveti Etkisinin Artması

Virajda merkezkaç kuvveti: Araç viraja girdiğinde merkezkaç kuvvetinin etkisiyle, virajın dışına savrulmak ister. Ön takım açıları ve süspansiyon sistemi bu etkiye karşı koyar.

• Bir Virajdaki Araca Etkiyen Merkezkaç Kuvveti
• Hızın Karesi Kadar Artar.
• Hızınızı 2 Kat Artırırsanız Virajdaki Merkezkaç Kuvveti 4 Kat Artar
• Hızınızı 3 Kat Artırırsanız Bu Kuvvet 9 Kat Artar

Dönüş sırasında aracı istenen ya da istenmeyen yönde etkileyen kuvvete merkezkaç kuvveti denir. Bu kuvvet aracın devrilmesine, takla atmasına, savrulmasına neden olur. Virajdaki araca uygulanan merkezkaç kuvveti etkileri. Bir virajdaki aracı etkileyen merkezkaç kuvveti hızın karesi kadar artar. Sürücüler virajlarda yol dışına çıkmamak için yüklemeyi, yük dağılımını, yük emniyetini sürekli kontrol etmelidir. Merkezkaç kuvvet, hakiki bir kuvvet değil, bir cisme dönme hareketi yaptırmak için tatbik edilen merkezcil bir kuvvete tepkiden ibarettir. Newton a göre duran bir cisme etki eden kuvvet o cismin ivme kazanmasına neden olur.

Merkezcil kuvvet, zıt yönde ve ona eşit şiddette başka bir kuvvet meydana getirir. Bu kuvvete, merkezden dışa doğru yöneltilmiş olduğundan merkezkaç kuvvet veya santrifüj kuvvet adı verilir.

Düz hareket eden bir cisme sağa ya da sola manevra yaptırılması halinde, cisimde merkezden dışa doğru bir ivme oluşacaktır. İşte gerçekte olmayan bu kuvvete merkezkaç kuvveti diyoruz. Ama bu durum sisteme içeriden bakıldığı zaman böyledir. Eğer sistemi dışarıdan incelersek durumun farklı olduğunu görürüz. Örneğin, Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan NASCAR yarışlarında virajların deverli olarak yapılması yani eğimli olmasının nedeni merkezkaç kuvvetinin etkisini azaltmaktır. Böylece hem pilotlar virajı daha rahat ve hızlı bir şekilde döner, hem de korkunç kazalar engellenir. Araçların savrulma ve takla atması merkezkaç kuvvetinin olumsuz sonuçlarıdır. Bu örnek gerçek hayatımızda da karşımıza çıkmaktadır. Günlük hayatta ise; çaycıların sürekli tepsiyi sallayarak çevirmek suretiyle test ettikleri bir kuvvettir. Keskin bir virajda hissedilen merkezkaç kuvvetinin şiddeti daha yumuşak bir virajda hissedilenle aynı olmayacağı gibi, aynı virajda farklı hızlarda seyrederken hissedilen merkezkaç kuvvetinin şiddeti de farklı olur.

Bir sürücü, yoldan çıkma şeklinde yaptığı bir kazadan sonra kazayı anlatırken yolda yanlış dever vardı, beni yol dışına attı. gibi bir ifade kullanır. Ancak bu sürücü muhtemelen virajdaki merkezkaç kuvvetini hesaplamadan viraja hatalı bir giriş yapmıştır. Bu sürücünün ifadesi şu şekilde olmalıydı Viraja giriş hızım yüksekti, bu yol tipi için uygun görülen yasal sınırlar içinde değildi, sert manevra yaptım, sert frenledim, direksiyonu ani çevirdim ve bu nedenle kaza yaptım. Şehir içlerinde virajlar sert olduğundan, yapılması gereken virajlarda çok düşük hızlarda araç kullanılması ve kavşaklarda yavaşlayarak dönüş yapılmasıdır. Virajda herhangi bir olumsuzluk yaşamamak için viraja yaklaşırken hız azaltılmalı ve uygun vitese geçilerek viraja giriş yapılmalı, aksi takdirde tek elle direksiyonu hem kavramak hem döndürmek mümkün olmayacaktır. Viraj alırken oturma pozisyonu değiştirilmemeli, direksiyon kavranarak, hiçbir biçimde tek elle ya da güvenli tutuş pozisyonu dışında tutulmamalıdır.

Unutulmamalıdır ki göremediğiniz yerde, sizi neyin beklediğini bilemezsiniz.

Hız Körlüğünün Yaşanması

Artan hız sonucunda sürücünün, yol ve çevresine yönelik görsel verileri tam olarak algılayamaması dır. Sürat körlüğüne maruz kalan sürücüler, araçlarının hızlarını gerçek hızdan 20-30 Km/saat seviyesinde daha az olarak algılamaktadır.

Sürücü Sürat Körlüğü Nedeniyle

• Hızını Olduğundan Düşük Görür.
• Takip Mesafesini Artırmaz.
• Gerektiğinde Çarpmadan Duramaz.